Kinh Tụng & Hành Trì Phật Pháp Hằng Ngày

KINH TỤNG HẰNG NGÀY

Việt và Anh

Tỳ Kheo Thích Trừng Sỹ biên soạn

ĐÔI LỜI GIỚI THIỆU

Nghi Thức Kinh Tụng Hằng Ngày bằng tiếng Việt và tiếng Anh do thầy Thích Trừng Sỹ biên soạn tổng hợp những lời đức Phật dạy rất hữu ích và thiết thực phù hợp với các trẻ em và người bản địa đang sinh sống và làm việc tại Hoa Kỳ.

Nghi thức tụng niệm này không những là món ăn tinh thần không thể thiếu cho các hành giả, mà còn là phương pháp tiếp cận và chiêm nghiệm lời Phật dạy rất hữu hiệu vào trong đời sống hằng ngày. Để đọc tụng, áp dụng, và thực hành Phật Pháp từ nghi thức tụng niệm này, hành giả có thể thưởng thức những Pháp học, Pháp hành, Pháp hỷ, và Pháp lạc ngay bây giờ và ở đây trong cuộc sống hiện tại để đem lại lợi ích cho số đông trên khắp hành tinh này.

Kính chúc quý hành giả thân tâm thường an lạc.

Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật

Facebook: Phap Nhan Temple

Website: phapnhan.org

Email: [email protected]

512-366-2686

MỤC LỤC

Kinh Giáo Huấn Vắn Tắt, Cốt Yếu, và Thiết thực của Đức Phật Trước Khi Nhập Niết Bàn

Kinh Dạy Về Đức Phật Lịch Sử

Kinh Phước Đức

Kinh Từ Bi

Kinh Thực Tập Rải Tâm Từ Bi Hằng Ngày Đến Nhiều Phương

Kinh Dạy Người Con Phật

Niệm Ân Phật Bảo

Niệm Ân Pháp Bảo

Niệm Ân Tăng Bảo

Niệm Ân Giới Pháp

Tụng Năm Điều Đạo Đức

Tưới Tẩm Hạt Giống Tốt

Kinh Thiện Sinh

Kinh Dạy Về Niềm Tin Chân Chánh

Nương Tựa Tam Bảo

Nghi Thức Phật Đản

Nghi Thức Vu Lan

Nghi Thức Sám Hối

Nghi Thức Ăn Cơm Chánh Niệm

Nghi Thức Cúng Giác Linh

Nghi Thức Cúng Linh Hương Linh

Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật

Tán Phật

Xinh tốt như hoa sen

Rạng ngời như Bắc đẩu

Xin quay về nương tựa

Bậc Thầy của nhân thiên.

Sen quý nở đài giác ngộ,

Hào quang chiếu rạng mười phương,

Trí tuệ vượt tầm pháp giới,

Từ bi thắm nhuần non sông,

Vừa thấy dung nhan Điều Ngự,

Tâm thành trọn lòng kính dâng,

Hướng về tán dương Tam Bảo,

Tinh chuyên đạo nghiệp vun trồng. (O)

Dâng Hương

Hương đốt khói trầm xông ngát

Kết thành một đóa tường vân,

Đệ tử đem lòng thành kính

Cúng dường chư Phật mười phương

Giới luật chuyên trì nghiêm mật

Công phu thiền định tinh cần

Tuệ giác hiện dần quả báu

Dâng thành một nén tâm hương.

Chúng con kính dâng hương giới, hương định, hương tuệ, hương giải thoát, hương giải thoát tri kiến lên chư Phật, chư vị Bồ Tát, chư hiền thánh Tăng, chư hộ pháp, thiện thần, chứng minh lòng thành kính của chúng con. (O)

Kính đảnh lễ Tam Bảo

Phật bảo sáng vô cùng

Đã từng vô lượng kiếp thành công

Đoan nghiêm thiền tọa giữa non sông

Sáng rực đỉnh Linh Phong

Trên trán phóng hào quang rực rỡ

Chiếu soi sáu nẻo hôn mông

Long Hoa hội lớn nguyện tương phùng

Tiếp nối Pháp chánh tông

Về nương tựa Phật Bảo

Xin quy y thường trú Phật-đà-gia.

Đệ tử chúng con chí tâm kính lễ chư Phật thường trú trong ba đời và mười phương. (O, 1 lạy)

Pháp bảo đẹp vô cùng

Lời vàng do chánh Phật tuyên dương

Chư thiên trỗi nhạc tán hoa hương

Pháp mầu nhiệm tỏ tường

Ghi chép rõ ràng thành Ba Tạng

Lưu truyền hậu thế khắp mười phương

Chúng con nay thấy được con đường

Về nương tựa Pháp Bảo

Xin quy y thường trú Đạt-mạ-gia.

Đệ tử chúng con chí tâm kính lễ chư Pháp thường trú trong ba đời và mười phương. (O, 1 lạy)

Tăng bảo quý vô cùng

Phước điền hạt tốt đã đơm bông

Ba y một bát bước thong dong

Giới định tuệ dung thông

An trú đêm ngày trong chánh niệm

Thiền cơ chứng đạt nên công

Chúng con tất cả nguyện một lòng

Về nương tựa Tăng Bảo

Xin quy y thường trú Sanghaya.

Đệ tử chúng con chí tâm kính lễ chư Tăng thường trú trong ba đời và mười phương. (O, 1 lạy)

(Thiền tập 15 phút)

Khai Kinh

Pháp Phật cao siêu mầu nhiệm
Cơ duyên nay được thọ trì
Xin nguyện đi vào biển tuệ
Tinh thông giáo nghĩa huyền vi. (O)

KINH DI GIÁO

Kinh Giáo Huấn Vắn Tắt, Cốt Yếu, và Thiết Thực của Đức Phật Trước Khi Nhập Niết Bàn

Tôi nghe như vầy. Một thời Đức Phật Thích Ca Mâu Ni chuyển vận bánh xe chánh Pháp, lần đầu tiên hóa độ tôn giả A-nhã Kiều-trần-như, và lần thuyết pháp cuối cùng, Đức Phật hóa độ tôn giả Tu-bạt-đà-la. Những người đáng được hóa độ, Ngài đã hóa độ tất cả. Vào đêm cuối trước khi nhập Niết-bàn, trong rừng Sa la, giữa cây song thọ giữa đêm khuya tĩnh mịch, không gian hoàn toàn tĩnh lặng không một tiếng động, Đức Phật đã nói tóm tắt những điều cốt yếu của chánh Pháp cho các đệ tử như sau:

“Này các đệ tử, sau khi Như lai diệt độ, các vị phải trân trọng tôn kính giới luật, như người nghèo khổ gặp được vàng ngọc, như người đi trong đêm tối gặp được ánh sáng, như kẻ đui mù mắt được sáng ra. Ý thức rằng giới luật là bậc thầy tốt nhất cho các vị; việc tu học, áp dụng, và thực hành giới luật vào trong đời sống hằng ngày là những việc làm thiết thực, giá trị, và hữu ích cho các vị; dẫu có sống nhiều năm ở đời đi chăng nữa, nhưng Như Lai cũng không ngoài mục đích khuyên dạy các vị về giới luật ấy mà thôi.” (C)

Người xuất gia giữ gìn giới luật thì không nên buôn, bán, đổi chác, kinh doanh nhà cửa, đầu tư lâm nghiệp, nông nghiệp, hải sản, thủy sản, nuôi người, tôi tớ, và súc vật, theo kiểu thế tục, và không nên chặt đốn cây cối, đốt phá núi rừng, coi bói tướng số, thiên văn, ngày giờ tốt, xấu, xem sao giải hạn, và coi phong thủy; tất cả các việc nêu trên đều không thích hợp với các vị, hãy tránh xa chúng như tránh hố lửa.

Do vậy, các vị nên sống tiết chế thân mạng, ăn uống điều độ, duy trì nếp sống thanh cao và giải thoát, không tham gia chính trị, lãnh đạo sứ mạng liên lạc chính trị, không được luyện bùa chú, chế linh dược, giao hảo với người bất thiện, và kết thân với kẻ ngạo mạn. Sống tinh cần, tỉnh thức, chánh niệm, tĩnh giác, vững chãi, và thảnh thơi trong từng giây từng phút để đạt được đạo quả giải thoát, các vị không được che giấu lỗi lầm và bày vẻ những điều mê hoặc để quyến rũ quần chúng. Khi thọ nhận phẩm vật cúng dường của người đàn việt, các vị phải lượng phúc đức của mình, ít ham muốn, biết cách sống vừa đủ để hành đạo, và không nên tích trữ tài sản để trổi dậy lòng tham.

Như lai vừa nói tóm tắt về việc giữ giới; Giới là nền tảng căn bản của sự giải thoát được mệnh danh là Ba-la-đề-mộc-xoa. Người giữ giới có thể sống cuộc đời an vui và hạnh phúc và có thể đem lại lợi ích cho tự thân và cho tha nhân ngay trong cuộc sống hiện tại. Nhờ giữ gìn giới luật, thiền định phát sinh, nhờ thực tập thiền định, trí tuệ phát sinh, và nhờ trí tuệ phát sinh, các vị có khả năng nhận diện và chuyển hóa khổ đau tốt đẹp. (C)

Này các đệ tử, việc giữ giới luật rất quan trọng và cần thiết cho đời sống của quý vị; Những ai giữ gìn tịnh giới tinh chuyên và hoàn hảo thì người đó có công đức và pháp lành, ngược lại, những ai giữ gìn tịnh giới không tinh chuyên và không hoàn hảo, thì công đức và pháp lành của họ không dễ phát sinh. Do đó, các vị nên biết rằng tịnh giới là chỗ yên ổn nhất, làm nơi trú ẩn an toàn cho mọi thứ công đức và pháp lành phát sinh.

Này các đệ tử, khi giữ gìn giới luật, thì các vị phải khéo léo chế ngự năm giác quan, không để cho chúng rong ruổi theo năm thứ dục lạc: tài năng, sắc đẹp, danh vọng, ăn uống, và ngủ nghỉ, như kẻ chăn trâu cầm roi không để cho trâu dẫm đạp và ăn lúa mạ của người. Một khi các vị sống phóng túng năm thứ giác quan, thì năm thứ dục lạc sẽ chế ngự và chi phối đời sống của các vị, như con ngựa hung hãn nếu không chế ngự bằng dây cương, thì nó sẽ mang con người lao xuống hầm hố. Nạn giặc cướp làm con người chỉ khổ một đời trong khi nạn giặc giác quan làm con người khổ đau trong nhiều kiếp. Do đó, các vị phải nên cẩn trọng tai hại của các giác quan, người có trí tuệ canh giữ các giác quan như canh giữ giặc không để cho chúng phóng túng và buông lung.

Này các đệ tử, trong năm giác quan của con người, tâm đóng vai trò quan trọng nhất. Tâm niệm lành sẽ đưa đến hành động lành và ý nghĩ lành, và tâm niệm không lành sẽ đưa đến hành động và ý nghĩ không lành; tâm niệm lành sẽ đưa đến lợi mình và lợi người, ngược lại, tâm niệm không lành sẽ đưa đến hại mình và hại người. Do vậy, các vị phải cố gắng phát triển tâm niệm lành để đem đến lợi lạc cho quần sinh, cẩn thận chế ngự tâm ý tà vậy của các vị. Tâm ý tà vậy rất là nguy hiểm, đáng sợ hơn thú dữ và rắn độc, như một người cứ say mê cầm chén mật trên tay và không để ý tới hầm hố và vực thẳm bên đường, như con voi điên mà không có móc sắc, như khỉ, vượn gặp rừng cây tha hồ tung tăng, nhảy nhót. Chế ngự được chúng thì thật là khó khăn. Do vậy, các vị cố gắng chế ngự tâm buông lung và bất thiện của mình. Để giữ gìn và phát triển các pháp lành, các vị thường xuyên quán chiếu tâm ý của mình bằng cách thực hành thiền tập và theo dõi hơi thở vào và hơi thở ra một các chánh niệm và tĩnh giác. Khi tâm mình định tĩnh và sáng suốt, thì lúc đó, các vị có thể giải quyết mọi thứ tốt đẹp, dễ dàng, thích hợp, và nhanh chóng. (C)

Này các đệ tử, khi thọ dụng đồ ăn thức uống của người thí chủ cúng dường, các vị nên xem chúng như thuốc, ngon không ham, dở không chê. Ăn uống vừa đủ để duy trì cơ thể cho khỏi đói khát, như con ong tìm hoa hút mật, hút xong rồi bay đi, nhưng nó không làm tổn thương hương sắc của hoa. Cũng vậy, người xuất gia khi thọ dụng vật thực cúng dường của người đàn việt chỉ đủ sức khỏe để tu học, không được tham cầu và tích lũy vật thực cúng dường quá nhiều, thì quý vị sẽ làm tổn giảm niềm tin hộ pháp của người thí chủ. Khi thọ nhận vật chất cúng dường của người thí chủ, các vị hãy nỗ lực tu tập để tạo thêm công đức và tín tâm cho người đàn việt, ngược lại, nếu thọ nhận vật phẩm cúng dường của người đàn việt, các vị không siêng năng tu tập, thì phước đức của người nhận sẽ bị tổn giảm, và phước đức của người cho sẽ không tăng trưởng. Là người có trí, các vị hãy thường xuyên quán chiếu như vậy một cách khéo léo trong việc thọ nhận vật chất cúng dường của người đàn việt để đem lại lợi ích cho tự thân và cho tha nhân ngay trong cuộc sống hiện tại.

Này các đệ tử, ban ngày, các vị nỗ lực tu tập pháp lành, không để thời gian trôi qua lãng phí, đầu đêm, cuối đêm, các vị siêng năng tụng niệm, giữa đêm, các vị hành trì thiền định để nạp thêm bình điện tâm linh, tăng trưởng điều lành, và chuyển hóa điều ác. Ngủ nghỉ quá nhiều sẽ làm cuộc đời trở nên vô ích, hãy nên nhớ rằng ngọn lửa vô thường đang đốt cháy đời người, và hãy tinh tấn lên để tự cứu mình. Con ma ham ngủ và lười biếng dữ hơn kẻ thù luôn luôn rình rập và giết hại cuộc đời. Hãy cảnh giác phiền não đang ngủ ngầm trong tâm, như cảnh giác con rắn độc đang nằm trong góc nhà. Hãy dùng móc sắt giới hạnh, thiền định, tinh tấn, chánh niệm, và tỉnh thức để kéo nó ra. Khi rắn độc ra rồi, thì các vị mới yên tâm ngủ nghỉ, nếu rắn độc chưa ra, các vị cứ say mê ngủ nghỉ, thì điều đó giống như là kẻ không biết hổ thẹn; sự hổ thẹn là thứ trang sức đẹp nhất trong mọi thứ trang sức. Người biết hổ thẹn có khả năng chế ngự các pháp bất thiện. Thế cho nên, các vị đừng bao giờ bỏ quên và đánh mất tâm hổ thẹn; tâm hổ thẹn vừa là đức tính tốt, vừa là bùa hộ mạng có giá trị và hữu ích cho cuộc đời. Đánh mất tâm hổ thẹn là đánh mất tất cả pháp lành, người có tâm hổ thẹn thì có thể tạo ra nhiều công đức và pháp lành, và người không có tâm hổ thẹn là người thiếu tu, không thể tạo ra công đức và pháp lành trong cuộc sống.

Này các đệ tử, nếu ai đó làm xúc phạm thanh danh, danh dự, và uy tín của mình, thì các vị phải khéo léo theo dõi hơi thở chánh niệm bằng cách giữ gìn lời nói xây dựng, hòa hợp, và hòa giải, nhớ kiềm chế tự thân đừng để tâm mình nổi lên cơn giận dữ và bực tức, nó sẽ thiêu cháy hết rừng công đức và sự nghiệp tu tập và đạo Pháp của các vị. Người nào chế ngự tâm nóng giận, thì người đó có thể thực tập đức tính kham nhẫn. Người nào thực tập đức tính kham nhẫn tốt đẹp, người đó không những được gọi là người trí, mà còn là người có sức mạnh vô song, như người uống nước cam lồ có khả năng giúp mình bớt khát nước. Người nào không thực tập đức tính kham nhẫn, lửa sân không những đốt cháy người đó, mà còn đốt cháy tất cả các công đức và pháp lành của họ, sự sân giận còn dữ hơn lửa cháy rừng, hãy cẩn thận chế ngự tâm sân giận. Trong tất cả các loại giặc cướp công đức, lửa sân giận là loại giặc nguy hiểm nhất trong đời.

Người thế gian sống, vẫn còn bon chen, tranh đua, hưởng thụ các dục lạc, thiếu phương pháp thực tập, và chế ngự tính khí nóng nảy của họ, nếu họ sân giận thì có thể tha thứ họ được. Tuy nhiên, các vị là người xuất gia tu học và hành đạo có phương pháp tu tập, có thể loại bỏ các dục vọng và thú vui trần tục ở đời, nếu không chuyển hóa được sân giận, thì các vị thật là kẻ đáng trách, cũng giống như bầu trời quang đãng, mà có sấm sét nổi lên, điều đó là điều không thích hợp. (C)

Này các đệ tử, khi trở thành người xuất sĩ, cạo bỏ râu tóc, các vị hãy tự xoa đầu mình và nhớ rằng: Không sử dụng mỹ phẩm và đồ trang sức thế gian, các vị khoác trên mình chiếc áo ca sa hoại sắc, tay bưng bình bát để đi khất thực, và dùng đồ ăn khất thực, thiền định, chánh niệm, và tỉnh thức để nuôi dưỡng và kiểm soát thân tâm. Khi tâm lý kiêu ngạo nổi lên, thì các vị ý thức nhận diện và chế ngự nó, bởi vì kiêu ngạo là một trong những tâm lý tiêu cực, những ai có tâm ý kiêu ngạo và ngã mạn, thì nó sẽ đốt cháy quý vị. Ý thức việc ấy, là người xuất gia nguyện sống cuộc đời an vui, tự tại, và giải thoát, thì các vị nên tu tập Phật Pháp để nhận diện và chuyển hóa chúng.

Này các đệ tử, các vị phải canh chừng tâm lý a dua và nịnh bợ, nó có thể làm chướng ngại cho việc tu tập, giải thoát, và các công tác Phật sự của mình. Để ngăn ngừa tâm lý a dua và nịnh bợ, các vị thường xuyên thực tập hạnh khiêm nhường, khiêm cung, chân chánh, và chính trực, đó là cách tốt nhất phát triển khả năng và trình độ tu học của mình, góp phần hoằng dương chánh Pháp và làm lợi ích cho số đông ngay tại thế gian này. (C)

Này các đệ tử, các vị nên biết một khi tâm tham muốn và nhu cầu lợi dưỡng càng nhiều, thì khổ não và dục vọng càng tăng, ngược lại, một khi tâm tham muốn và nhu cầu lợi dưỡng càng ít, thì khổ não và dục vọng càng giảm. Những ai có ít tham muốn thì họ không bị tâm dua nịnh chế ngự và chi phối, sống cuộc đời nhẹ nhàng và thanh thản, có thể hướng tới an vui và hạnh phúc ở hiện đời. Những ai thực tập hạnh biết đủ, thì họ có thể chế tác ra nhiều công đức và chế ngự tâm tham muốn và khổ não, thân tâm của họ không bị các giác quan và ngoại cảnh chi phối. Thực tập hạnh ít ham muốn và biết đủ, các vị có thể đạt được hạnh phúc ngay trong hiện đời.

Này các đệ tử, nếu muốn nhận diện và chuyển hóa khổ đau một cách hiệu quả, các vị phải thường xuyên học hạnh biết đủ; học hạnh biết đủ có khả năng giúp các vị sống cuộc đời nhẹ nhàng, thanh thản, và yên ổn. Người biết đủ thì nằm trên đất cảm thấy tự tại, an vui, và hạnh phúc, ngược lại, người không biết đủ dù nằm ở thiên đường, họ vẫn cảm thấy thiếu thốn, lo âu, và sầu muộn. Người biết đủ thì sống cuộc đời an lạc, nhẹ nhàng, tự tại, và thoải mái, không bị ngoại cảnh và vật chất lôi kéo, ngược lại, người không biết đủ thì bị tràn ngập mưu toan, lo lắng, phiền muộn, và khổ đau, luôn bị năm thứ dục lạc: tài, sắc, danh, thực, thùy chế ngự và lôi kéo. Do vậy, để sống cuộc đời tự do, an vui, và hạnh phúc, các vị nên cố gắng sống cuộc đời biết đủ và ít tham muốn. (C)

Này các đệ tử, để sống cuộc đời thanh thản và an lạc, thì các vị phải xa lánh những nơi ồn ào, náo nhiệt, và những hội chúng đông người. Những ai sống cuộc đời yên tĩnh bằng thiền tập thì họ sẽ được chư thiên và loài người tôn kính. Ở đơn độc một mình làm chủ được thân tâm bằng chánh niệm và tĩnh giác, thì các vị có khả năng nhận diện và chuyển hóa khổ đau. Sống chung với những hội chúng đông người, và những chỗ ồn ào và náo nhiệt, thì các vị dễ dàng bị họ quấy nhiễu, như cây đại thọ mà có nhiều chim chóc tụ tập, thì chúng sẽ làm thiệt hại hư cành. Những ai tham đắm dục lạc ở đời thì họ sẽ bị thế gian ràng buộc và chi phối, như voi già yếu mà sa xuống bùn thì khó mong lên khỏi bùn lầy. Ý thức rõ việc ấy, để đoạn trừ phiền não, thì các vị nên tránh xa những hội chúng đông người, ồn ào, và náo nhiệt bằng cách sống những chỗ yên tĩnh và vắng lặng để làm chủ thân tâm trong chánh niệm và tĩnh giác. (C)

Này các đệ tử, trong quá trình tu học, các vị cố gắng thực tập chánh tinh tấn để đạt được an vui và hạnh phúc ngay trong cuộc đời. Nếu không thực tập chánh tinh tấn, thì các vị sẽ gặp khó khăn và chướng ngại cho việc tu tập. Người tu tập có chánh tinh tấn, giống như giọt nước thường xuyên nhỏ xuống hòn đá lâu ngày, hòn đá có thể bị thủng, ngược lại, người tu tập không có chánh tinh tấn thường biếng nhác thì cũng giống như người cọ cây lấy lửa, cây chưa nóng, lửa chưa có, mà họ đã dừng, dù họ mong cầu có lửa, nhưng lửa không bao giờ tìm thấy. Do đó, các vị hãy siêng năng thực tập chánh tinh tấn để đem lại lợi lạc cho nhiều người. (C)

Này các đệ tử, trên lộ trình tu học, những vị thiện tri thức và những vị hộ pháp đắc lực là những người tốt có khả năng giúp đỡ các vị thành tựu trong cuộc đời. Mặc dù nương vào họ để học hỏi những điều hay ý đẹp, và những kinh nghiệm sống tốt đẹp từ nơi họ, nhưng các vị đừng bao giờ bỏ quên thực tập chánh niệm hằng ngày. Quên thực tập chánh niệm hằng ngày thì phiền não sẽ dễ dàng xâm nhập và chế ngự thân tâm, các vị sẽ đánh mất tất cả công đức và pháp lành. Ý thức được việc ấy, hằng ngày các vị thường xuyên thực tập chánh niệm và tĩnh giác để nhận diện và chuyển hóa thân tâm. Người thực tập chánh niệm một cách vững chãi thì không sợ năm thứ dục lạc: tài, sắc, danh, thực, thùy chế ngự và chi phối các vị, như người chiến sĩ vào trận mặt áo giáp che thân không sợ cung tên của kẻ thù. Đó là hạnh thực tập chánh niệm và tĩnh giác. (C)

Này các đệ tử, nhờ thực tập và duy trì chánh niệm và tĩnh giác hằng ngày, nên các vị dễ dàng hướng tâm tới thiền định và nhất tâm. Tinh tấn tu tập thiền định, các vị có thể làm chủ được tâm và thấu triệt trạng thái sinh diệt của tâm và chuyển biến của thế giới. Lúc này, những dao động, tạp niệm, và tán loạn của tâm sẽ được nhận diện và chuyển hóa, tuệ giác được chiếu vào. Người tu tập thiền định giỏi, trí tuệ phát triển nhanh như người giữ đê vững chắc thì nước trong đê dâng tràn. Đó là hạnh tu tập thiền định.

Này các đệ tử, khi tu tập thiền định được thuần thục, các phiền não được chuyển hóa và đoạn trừ, thì tâm giải thoát và tuệ giải thoát trở nên bừng sáng, tuệ giác liền sinh khởi. Tuệ giác được ví như chiếc thuyền vững chắc nhất vượt qua biển sinh tử, như ánh sáng mặt trời phá tan màn vô minh, như thần dược trị liệu cho kẻ bệnh tật, như lưỡi búa kim cương chặt đứt cây phiền não. Muốn có được tuệ giác chân thật, các vị cần phải trải qua quá trình tu tập “văn tuệ, tu tuệ, và tư tuệ” để đem lại lợi ích cho tự thân và cho tha nhân ngay trong cuộc sống hiện tại. Người có trí tuệ bao giờ cũng có chánh kiến, thấy rõ được sự thật của sự vật, sáng tỏ như ánh sáng ban ngày. Đó là hạnh trí tuệ. (C)

Này các đệ tử, trong đời sống tu tập hằng ngày, nếu các vị sử dụng hý luận, thì tâm các vị sẽ bị tán loạn; người xuất gia sống cuộc đời hý luận sẽ bị thế gian chê cười và chỉ trích, không đưa đến trí tuệ và giải thoát. Từ bỏ hý luận, các vị sẽ hướng tâm đến tịch tĩnh, an vui, và hạnh phúc ngay trong hiện đời. Đó là hạnh không hý luận.

Này các đệ tử, hãy thường xuyên làm điều thiện, nói điều thiện, và nghĩ điều thiện để tạo thêm công đức lành, hãy thực tập chánh tinh tấn và kham nhẫn để tránh phóng dật và biếng nhác như tránh kẻ thù. Thể hiện lòng đại bi, đại trí, và đại dũng, Như Lai đã tuyên thuyết chánh Pháp rất thiết thực, hiện tại, và hữu ích để làm lợi lạc cho quần sinh. Do đó, các vị ở một nơi thích hợp của mình tinh tấn tu tập, hành trì chánh Pháp, quán chiếu sự sống, đừng để đời mình trôi đi vô ích, sau này ăn năn, hối hận đã muộn. Như Lai là Vị Lương Y biết bệnh từng người cho thuốc; uống hay không uống là không phải lỗi của Vị Lương Y. Như Lai là vị đạo Sư tâm linh chỉ đường tốt cho các vị; nếu quý vị nghe rồi mà không đi, thì đó không phải là lỗi của người chỉ đường. (C)

“Này các đệ tử, đối với Bốn Chân Lý Thánh, nếu có chỗ nào chưa rõ thì các vị nên thưa hỏi, không nên ôm giữ trong lòng mà không nghi vấn, Như Lai sẽ giảng dạy cho các con những vấn đề chưa rõ.” Sau khi Đức Thế Tôn đã khuyên nhắc ba lần như vậy, chúng đệ tử đều im lặng, không một ai còn thắc mắc gì nữa. Lúc bấy giờ, Tôn giả A-nậu-lâu-đà (Anuruddha) bạch với Đức Phật rằng:

Bạch Đức Thế Tôn, dù mặt trăng có thể nóng lên, mặt trời có thể lạnh đi, nhưng Bốn Chân Lý Thánh mà Đức Phật đã tuyên thuyết thì không bao giờ có thể thay đổi được. (C)

Bốn Chân Lý Thánh gồm có Khổ Thánh Đế, Khổ Tập Thánh Đế, Khổ Diệt Tập Thánh Đế, và Khổ Diệt Đạo Thánh Đế.

Khổ Thánh Đế là thực trạng của khổ đau: sanh là khổ, già là khổ, bệnh là khổ, chết là khổ, những gì mong muốn nhưng không được là đau khổ, thù ghét mà gặp mặt nhau là khổ, thương yêu nhau mà phải chia lìa là khổ, chấp vào năm nhóm thân tâm là khổ.

Khổ Tập Thánh Đế là nguyên nhân khổ đau gồm có tham, sân, si, mạn, nghi, vô minh, tà kiến, tà tư duy, tà ngữ, tà nghiệp, tà mạng, tà tinh tấn, tà niệm, và tà định.

Khổ Diệt Tập Thánh Đế là Niết-bàn, trạng thái an lạc, hạnh phúc tối thượng, chấm dứt mọi nguyên nhân của khổ đau.

Khổ Diệt Đạo Thánh Đế vừa là Trung Đạo xa lánh hai cực đoan: khổ hạnh ép xác và tham đắm dục lạc; vừa là Con Đường Bát Chánh bao gồm đạo đức, thiền định, và trí tuệ tương tức mật thiết với cái thấy chân chánh, tư duy chân chánh, lời nói chân chánh, hành động chân chánh, nghề nghiệp mưu sinh chân chánh, siêng năng chân chánh, nhớ nghĩ chân chánh, nhận diện, dừng lại, và chuyển hóa chân chánh. Con đường này rất thiết thực, hiện tại, và hiệu quả có khả năng đưa con người tới an vui và hạnh phúc ngay bây giờ và ở đây ngay trong cuộc sống hiện tại. (C)

Bạch Đức Thế Tôn, đối với Bốn Chân Lý Thánh, Như Lai đã giảng dạy xong, trong chúng đây, không còn một ai thắc mắc gì nữa.

Lúc bấy giờ, có những vị chưa có đủ duyên lành tu học Phật pháp nghe Đức Thế Tôn sắp nhập niết bàn, tâm của họ sinh sầu thảm. Có những vị mới vào đạo đầy đủ duyên lành nghe những lời dạy cốt yếu của Đức Phật, tâm của họ sinh hoan hỷ hiểu rõ được chánh Pháp, như người đi trong đêm tối, gặp được ánh sáng, thấy rõ đường đi lối về. Cũng có những vị đã giác ngộ chánh Pháp, đoạn trừ phiền não, xa lìa bể khổ, ngậm ngùi và thốt lên rằng: “Sao Đức Thế Tôn nhập diệt nhanh chóng như vậy.” Hiểu rõ được tâm ý của mọi người, vì lòng đại bi thương tưởng, Đức Phật khuyên bảo chúng đệ tử thêm rằng:

Này các đệ tử, chớ có sầu thảm, chớ có buồn rầu. Theo quy luật vô thường, dù sống ở đời hơn một kiếp đi chăng nữa, nhưng cuối cùng, Như Lai sẽ phải nhập Niết-bàn. Có hợp thì phải có tan, có tụ thì phải có tán. Kết hợp mà không tan rã, hội tụ mà không chia lìa, là điều không thể có được. Sau khi Như Lai nhập diệt, các vị hãy lấy chánh Pháp làm thầy tốt nhất cho các vị, hãy dùng chánh Pháp làm chỗ nương tựa tốt nhất cho các vị, hãy thực hành chánh Pháp để đem làm lợi ích cho tự thân và cho tha nhân ngay trong cuộc sống hiện tại. Nếu Như Lai sống lâu ở đời, các vị không thực hành chánh Pháp tốt đẹp, thì điều đó chẳng có đem lợi ích gì cho các vị cả. Tới giờ phút này, những chúng sinh có đủ duyên lành, Như Lai đã hóa độ tất cả. Những chúng sinh chưa đủ duyên lành, Như Lai đã tạo các duyên thuận lợi để cho họ được độ. Từ nay trở đi, các vị siêng năng thực hành chánh Pháp là xem Pháp thân của Như Lai đã tồn tại mãi mãi ở đời. (C)

Này các đệ tử, các vị nên quán chiếu rằng mọi hiện tượng và vật chất trên thế gian này đều là vô thường và chuyển biến, có kết hợp thì có tan rã, đừng lo buồn gì cả. Cuộc đời là như thế; các vị phải nỗ lực tinh tấn để đạt được giác ngộ và giải thoát, dùng ánh sáng tuệ giác để diệt trừ bóng tối vô minh. Muôn sự và muôn vật đều mong manh và không bền chắc. Sinh, già, bệnh, chết đều có mặt trong thân vật lý này. Có sinh là có diệt, có sống là có chết, đó là quy luật vô thường. Từ bỏ thân vật lý này như đặt gánh nặng xuống đất, các vị hãy giữ tâm yên lặng, bây giờ là lúc Như Lai nhập diệt. Các vị hãy tinh tấn thực hành chánh Pháp nhiều hơn nữa để đem lại lợi ích cho quần sanh; đây là những lời dạy tối hậu của Ta cho các người.

Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật

(3 lần, C, C, C)

KINH TỤNG VỀ ĐỨC PHẬT LỊCH SỬ

Tôi biết như vầy. Một thời Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, một con người lịch sử bằng xương bằng thịt, đã từng sống trên trái đất này cách đây hơn hai mươi sáu thế kỷ qua. Người sinh ra dưới cây Vô Ưu, tại vườn Lâm Tỳ Ni, một phần của nước Nê-pan ngày nay, vào Ngày Rằm Trăng tròn tháng Vesak, tương đương với tháng Năm, năm 624 trước công nguyên. Kinh A Hàm ghi rằng:

“Một chúng sinh duy nhất, một con người phi thường, xuất hiện trên thế gian này, vì an lạc cho số đông, vì hạnh phúc cho số đông, vì lòng bi mẫn và lợi ích cho chư thiên và nhân loại. Đó chính là Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, người sáng lập ra đạo Phật, đạo tỉnh thức, từ bi, trí huệ, bình đẳng, và hòa bình cho pháp giới chúng sinh trên khắp hành tinh này.”

Với nguyện lực độ sanh, đức Phật ra đời rất là hy hữu. Theo lời kể của Tôn giả A Nan, đầu tiên Đức Phật ở cõi trời Đâu-suất đến hết thọ mạng, và sau đó, từ cõi trời Đâu-suất tới thế gian này, ngài nhập vào bào thai bên hông bên phải của thánh mẫu Ma-ya. Trong giờ phút đó, hào quang chiếu soi, rực rỡ lạ kỳ, sáng hơn nhật nguyệt, thế giới chuyển động chào đón Như Lai. Lúc Ngài nhập thai, có bốn chư thiên canh gác bốn phương, không để người nào gây tạo phiền nhiễu. Mẹ Ngài mang thai đúng tròn mười tháng. Từ lúc mang thai, bà có đức hạnh thanh cao, lòng từ rộng mở, không có dục tâm với bất kỳ ai.

Trong lúc mang thai, bà rất hoan hỷ, khoan khoái, an vui, sức khỏe tốt hơn, không chút bệnh tật. Bà cảm nhận rằng mình đang mang thánh thai nhi, như viên ngọc quý không chút tỳ vết, tuyệt hảo trên đời. Khi sinh ra Ngài, mẹ Ngài sinh đứng. Sinh chưa chạm đất thì có chư thiên nghênh tiếp đón Ngài, rồi nâng thân Ngài lên mẫu hậu, với lời tán dương: “Mẫu hậu đã hiến tặng cho thế giới này một Đức Phật sơ sinh hoàn hảo và an lành. Thân thể của Ngài lúc vừa sinh ra không bị ô nhiễm bởi nước ối, máu, hoàn toàn trong sạch, như ngọc ma-ni, trong sáng, đẹp màu. Từ trên hư không có hai dòng nước ấm và mát phun tắm cho Ngài và cho mẫu hậu.

Khi vừa mới sinh ra, Ngài tự đứng vững trên đôi chân mình. Hướng mặt về phía Bắc, bước đi bảy bước, với lọng trắng che, Ngài thốt lên lời: “Ta là tối thượng trên cõi đời này. Đây là kiếp sống cuối cùng của Ta. Ta không tái sinh vào cõi đời nữa. Tròn bảy ngày sau, mẹ Ta qua đời, liền tái sinh về cõi trời Đâu-suất.[1]

Tiên Tri Đoán Tướng

“Lúc bấy giờ, có vị đạo sĩ tên A-tư-đà, ngay giữa ban ngày, thấy các chư thiên ở cõi trời ba mươi ba hoan hỷ, tán thán, khởi tấu nhạc trời, du dương ca hát với các vũ điệu, và báo lời vui rằng: Tại vườn Lum-bi-ni, có vị Bồ-tát Thích-ca, không ai sánh bằng, vừa được giáng trần, hạnh phúc cho đời. Ngài là tối thượng, tối tôn, đứng đầu loài người. Về sau xuất gia, trở thành vị xuất Sĩ, ngài chuyển vận bánh xe chánh Pháp, rống tiếng pháp âm, giáo hóa cuộc đời. Nghe biết sự việc, ngài A-tư-đà liền đến hoàng gia Ca-tỳ-la-vệ, mong được yết kiến thái tử sơ sinh. Vừa thấy tôn nhan ba mươi hai tướng hảo, ông thốt lên rằng: “Thái tử Tất-đạt-đa là người tối thắng trong các loài hai chân.” Nói xong ông khóc, buồn cho tuổi thọ, nay đã già nua, không còn cơ hội để được chứng kiến thái tử giác ngộ. Ông khẳng định rằng, đến tuổi trưởng thành, thái tử xuất gia, chứng đắc giác ngộ toàn hảo ở đời, chuyển bánh xe Pháp, thanh tịnh tối thắng, vì lòng từ bi, thương xót chúng sinh, giúp đời lợi lạc.”[2]

Không Màng Hưởng Thụ

Khi sống trong hoàng cung, thái tử được nuôi dưỡng vô cùng đặc biệt. Vua Tịnh Phạn, cha của thái tử xây cho thái tử ba ao sen xanh, sen hồng, và ao sen trắng. Những gì thái tử cần, đều được phục vụ tận tình và chu đáo. Các loại chiên-đàn, hương liệu cao cấp, và lụa Kasi quý, thái tử đều sử dụng. Cả ngày lẫn đêm luôn có lọng che cho thái tử khỏi nóng, lạnh, bụi bặm, và sương mù. Về các tiện nghi vật chất, phụ vương xây dựng cho thái tử ba lâu đài đẹp, sang trọng, và quý phái, một cho mùa đông, một cho mùa hạ, và một cho mùa mưa. Trong suốt bốn tháng mùa hè, lúc nào cũng có các nữ nhạc công xoay quanh thái tử để phục vụ ca, múa, xướng, hát. Dù sống trong cảnh giàu sang, sung sướng bậc nhất trên đời, cuối cùng, mọi người đều phải già, bệnh, và chết. Khi ý thức việc ấy, thái tử nghĩ rằng mình cũng phải già, bệnh, và chết, không thể tránh khỏi sự già nua, bệnh tật, và chết chóc. Lúc bấy giờ, kiêu mạn trong thái tử liền được đoạn trừ. Thái tử không còn tham đắm sắc thân giả tạm, từ bỏ các vật chất thế gian, quyết tâm đi xuất gia, tầm cầu giác ngộ, đem lại hòa bình, an vui, và hạnh phúc cho số đông ngay trong cuộc sống hiện tại.”[3]

Từ Bỏ, Xuất Gia

Thái tử nhận thức rõ rằng đời sống gia đình luôn bị ràng buộc, trong khi đời sống xuất gia rộng thoáng như bầu trời thênh thang. Do đó, ngài buông bỏ ngai vàng, vợ đẹp, con thơ, từ bỏ nghiệp phàm với nhiều chướng lụy. Ngài đến Vương xá, nước Ma-kiệt-đà sống đời khất sĩ. Đức vua Tần-bà-sa-la nhìn thấy thân hình thái tử cao, đẹp, rạng rỡ, thong dong, khoan thai, chánh niệm, liền cho sứ giả quan sát và theo dõi ngài, rồi về trình báo. Khi nghe câu chuyện, đức vua Tần-bà-sa-la vội lên cỗ xe, đến viếng thăm ngài. Ngài cho Vua biết nguyên nhân đi tu của ngài là do ngài không tha thiết hưởng thụ dục lạc. Ngài thấy rất rõ tham muốn hưởng thụ dục lạc là sự chướng ngại lớn cho việc tu tập, nên ngài đã tinh tấn từ bỏ dục lạc, quyết tâm xuất gia tầm cầu đạo Pháp, sống vì an lạc và hạnh phúc cho nhiều người.[4] (O)

Tầm Sư Học Đạo

Ở tuổi thanh xuân, sức lực dồi dào, thân thể tráng kiện, mặc dù phụ vương thái tử Sĩ-đạt-đa không hề bằng lòng thái tử đi xuất gia, nhưng thái tử đã quyết tâm từ bỏ gia đình, cạo bỏ râu tóc, đắp áo cà-sa, xuất gia tầm sư học đạo, đi tìm chân lý, hướng tới giác ngộ, chuyển hóa khổ đau. Lúc đầu, Sĩ-đạt-đa tìm đến gặp thầy A-la-ra Ka-la-ma và thưa thỉnh rằng: “Thưa thầy A-la-ra, thầy tu pháp gì, chứng đắc pháp gì, và dạy những gì?” Thầy A-la-ra trả lời rằng thầy đã chứng đắc thiền định thứ ba – vô sở hữu xứ. Với sự quyết tâm tu tập tinh tấn, chánh niệm, tĩnh giác, thiền định, trí tuệ, chẳng bao lâu sau, Sĩ-đạt-đa đã chứng đắc được như thầy A-la-ra, và xác nhận rằng: “Thiền vô sở hữu xứ thầy A-la-ra chứng đắc không có khả năng đưa đến an tịnh, thượng trí, giác ngộ, giải thoát, niết-bàn.” Xác nhận như vậy, Sĩ-đạt-đa đã mạnh dạn từ giã người thầy và tiếp tục lên đường tìm kiếm tâm linh.

Người thầy thứ hai Sĩ-đạt-đa đã gặp được là Ud-da-ka Ra-ma-put-ta, chứng đắc được thiền định thứ tư -“phi tưởng, phi phi tưởng xứ.” Với sự quyết tâm tu tập tinh tấn, chánh niệm, tĩnh giác, thiền định, trí tuệ, chẳng bao lâu sau, Sĩ-đạt-đa đã chứng đắc được như thầy Ud-da-ka. Nhận thấy tài năng xuất chúng của Bồ-tát Sĩ-đạt-đa, thầy Ud-da-ka đã hoan hỷ thỉnh mời Bồ-tát ở lại trú xứ cùng chăm sóc hội chúng.” Lúc bấy giờ, Bồ-tát nhận rõ “Thiền phi tưởng, phi phi tưởng xứ” thầy Ud-da-ka chứng đắc không có khả năng đưa đến an tịnh, thượng trí, giác ngộ, giải thoát, niết-bàn. Xác nhận như vậy, Sĩ-đạt-đa đã mạnh dạn từ giã người thầy và tiếp tục lên đường tìm kiếm tâm linh.[5]

Sáu Năm Khổ Hạnh

Sau khi từ giã hai vị đạo sư Bà-la-môn, Bồ tát tu khổ hạnh trong suốt sáu năm, không ai sánh bằng. Vì ăn quá ít, tay chân của ngài gầy như cọng cỏ, cây leo khô héo. Bàn chân của ngài như móng lạc đà. Xương sống phô bày như một chuỗi banh. Xương sườn gầy mòn như rui nhà nát. Con mắt của ngài không còn long lanh, nằm sâu hun hút. Da đầu nhăn nheo, như trái mướp đắng ngả màu xám trắng, bị cơn gió nóng làm nó khô teo. Da bụng của ngài bám sát xương sống, đen đủi xấu xí. Khi đi vệ sinh, ngài đã té gục, úp mặt xuống đất. Lông tóc hư mục, rời khỏi thân thể. Ngài tự xoa bóp cơ thể của mình, toàn bộ chân, tay, thật là đau nhức. Nhận thức việc này, ngài quyết tâm từ bỏ lối tu khổ hạnh của Bà-la-môn. Ngài rời khỏi rừng Ưu-lâu-tầng-loa, đi thẳng về hướng Bồ-đề Đạo tràng, chuyên tâm thiền định, suốt bốn chín ngày đêm.”

“Với tâm định tĩnh, Bồ tát nhập vào thiền định dưới bóng mát Bồ-đề, chuyển hóa ái dục, ly bất thiện pháp, thanh tịnh tâm ý, chứng thiền thứ nhất; một trạng thái hỷ lạc do lìa ái dục, có tầm, có tứ. Ngài chứng thiền thứ hai, trạng thái hỷ lạc do định sinh, không tầm, không tứ, nội tĩnh nhất tâm. Ngài chứng thiền thứ ba; một trạng thái trụ xả hỷ lạc, chính niệm, tĩnh giác, cảm nhận hạnh phúc do biết buông xả. Ngài chứng thiền thứ tư; một trạng thái buông bỏ tất cả khái niệm, không còn khổ vui, thanh tịnh tuyệt đối trong ngài sinh khởi. Ngài nhận ra rằng đây là con đường đưa đến giác ngộ, an vui, và niết-bàn.

Chứng Đạo Dưới Cội Bồ Đề

Với tâm định tĩnh, thuần tịnh trong sáng, không còn ô nhiễm nữa. Đức Phật hướng tâm đến trí tuệ lậu tận và biết như thật. “Đây là Khổ đau thuộc về thân và tâm; thân gồm có bốn loại: sanh, già, bệnh, chết; tâm gồm có bốn loại: thương yêu nhau phải chia lìa, oán ghét nhau phải gặp gỡ, mong muốn nhau cái gì đó không được nên tâm sinh ra thất vọng.” Ngài biết như thật: “Đây là nguyên nhân của khổ đau bao gồm tham ái, sân hận, si mê, tà kiến, tà tư duy, tà ngữ, tà nghiệp, tà mạn, tà tinh tấn, tà niệm, tà định, và các loại chấp thủ.” Ngài biết như thật: “Đây là Niết-bàn–an lạc tuyệt đối, hạnh phúc tối thượng–khổ đau và phiền não được chuyển hóa hoàn toàn.” Ngài biết như thật: “Đây là con đường chân chánh gồm có đạo đức, thiền định, và trí tuệ tương tức mật thiết với tầm nhìn chân chánh, tư duy chân chánh, lời nói chân chánh, hành vi chân chánh, nghề nghiệp chân chánh, tinh tấn chân chánh, chánh niệm chân chánh, và thiền định chân chánh.”

Ngài biết như thật: “Đây là khổ, đây là nguyên nhân của khổ, đây là hạnh phúc chân thật, và đây là con đường tu tập đưa tới kết thúc khổ đau”. Nhờ nhận thức như vậy, tâm ngài thoát khỏi dục lậu, hữu lậu, và vô minh lậu. Ngài biết rất rõ: “Tái sanh đã tận, hạnh thánh đã thành, việc nên đã làm xong, không còn trở lại trạng thái sinh tử này nữa. (O)

Tuyên Bố Chân Lý

Lúc bấy giờ Phạm thiên Sa-ham-pa-ti tôn kính thưa với Đức Phật rằng: “Thưa ngài, xin ngài hoan hỷ trụ thế ở đời để thuyết Pháp cho chúng sinh, họ rất may mắn nghe được diệu Pháp của ngài. Nhận lời thỉnh cầu của vị phạm thiên, Đức Phật quán chiếu và đưa ra những ví dụ sinh động và cụ thể như sau: “Có các chúng sanh có nhiều bụi phiền não trong tâm, có ít bụi phiền não trong tâm, và không có bụi phiền não trong tâm. Nhờ nghe và thực hành diệu Pháp, dần dần họ tu tập, chuyển hóa nghiệp xấu, và hướng tới an vui và hạnh phúc ngay trong hiện đời.” Sau đó, Đức Phật suy nghĩ: “Ta sẽ thuyết pháp cho ai đầu tiên?” Ta liền nghĩ đến thầy A-la-ra, nhưng thầy đã chết bảy ngày trước đó. Ta bèn nghĩ đến thầy Ud-da-ka, nhưng thầy vừa qua đời mới ngày hôm qua”.

Đức Phật liền nghĩ đến nhóm năm vị tu sĩ, từng là bạn đồng tu khổ hạnh với ngài, đang tu tập tại vườn Nai, thuộc Ba-la-nại. Ngài đã lên đường, gặp họ tại đây. Trong bài Kinh đầu tiên, Kinh Chuyển Pháp Luân, ngài đã khẳng định: “Này các đệ tử, những ai không đạt giác ngộ, không thông hiểu tứ thánh đế, nên họ trôi lăn trong vòng luân hồi. Khi tu tập thuần thục, đạt được giác ngộ, họ sẽ hiểu rõ bản chất khổ đau, nguyên nhân khổ đau, hạnh phúc chân thật, con đường chuyển hóa khổ đau.”

Quả Vị Giác Ngộ Của Đức Phật

Đức Phật đã chứng quả giác ngộ hoàn hảo ở thế đời. Đây là kiếp sống cuối cùng của ngài. Từ nay trở đi, ngài không bị nghiệp lôi kéo. “Này các đệ tử, chỉ có một người giác ngộ viên mãn duy nhất xuất hiện ở trên cõi đời, không có người ngang bằng và tương tự. Ta là Như Lai, bậc chánh đẳng chánh giác, và là bậc tối thượng giữa các loài hai chân.”[6] “Sự kiện sau đây không thể xảy ra: trong một thế giới không có hai Đức Phật, xuất hiện cùng lúc. Trong một thế giới, chỉ có một Đức Phật chứng đắc giác ngộ viên mãn.”[7]

“Này các đệ tử, ví như trong ao sen, có các loại sen xanh, sen hồng, sen trắng sanh ra trong nước, lớn lên trong nước, vươn ngang mặt nước, và vượt ra khỏi mặt nước, song qua quá trình mọc và sống trong ao nước, tất cả các loại hoa sen đều lần lượt nở hoa tươi tốt. Cũng vậy, sanh ra trong đời, lớn lên trong đời, Ta chinh phục đời, không bị dòng đời chi phối. Ta là Đức Phật, bậc giác ngộ và tỉnh thức trọn vẹn. Ta trở thành người không bị tham, sân, si, và vô minh chế ngự. Ta sanh ra đời, vì lòng bi mẫn, an vui, và hạnh phúc cho số đông trên khắp hành tinh này.”[8]

Trao Truyền Chánh Pháp và

Tiếp Nối Ngọn Đèn Chân Lý

Sau khi nhận lời thỉnh cầu của vị Phạm thiên Sahampati, Đức Phật lên đường giáo hóa A-nhã Kiều-trần-như, Vap-pa, Bạt-đề, Ma-ha-na-ma, A-ssa-ji, Ông Da-xá, gia đình Da-xá, và bạn bè Da-xá, tổng cộng 60 vị A-la-hán có mặt đầu tiên trên thế giới này. Ngài tiếp tục giáo hóa ba vị giáo chủ của đạo sĩ thờ lửa: Ưu-lâu-tần-loa Ca-diếp, Nan-đà Ca-Diếp, Già-da Ca-diếp, cùng một ngàn môn đệ của họ. Hầu hết các vị vua chúa, các nhà đạo học và thế học đương thời đều được Đức Phật hóa độ. Họ đều có hướng đi chân chánh, sáng ngời, và nương tựa vững chãi về ánh sáng giác ngộ và tỉnh thức của Phật đà.

Đức Phật và các vị đệ tử của Người sống chủ yếu nương vào thiền định và việc bố thí của người đàn việt để nuôi dưỡng thân tâm, nương vào môi trường thiên nhiên, vào sự tu chứng, an lạc, và hạnh phúc của tự thân để giáo hóa tha nhân. Sống đời sống không gia đình, quý Ngài dành nhiều thời gian tu tập và phục vụ chúng sanh, nương vào tình thầy trò, tình pháp lữ, tình đồng tu, tình hộ pháp và hoằng pháp để xây dựng Tăng thân và làm lợi lạc cho quần sanh. (O)

Trong số đó, những vị đệ tử đức hạnh, tài đức, và nổi tiếng nhất của Đức Phật được liệt kê dưới đây là:

Mười vị TỲ-KHEO đức hạnh và nổi tiếng nhất gồm có:

1. Tôn giả Xá-lợi-phất Sā-ri-put-ta – vị thầy thông tuệ xuất chúng có tinh thần xây dựng tình huynh đệ và đem lại hòa hợp tốt đẹp nhất cho Tăng đoàn. Thầy có trí tuệ biện tài vô ngại, đối đáp, và giải quyết mọi vấn đề một cách thông minh, khéo léo, uyển chuyển, và nhanh lẹ đệ nhất.

Là người bạn thân thiết nhất của Tôn giả Mục-kiền-liên, khi lắng nghe và hiểu rõ thầy Mã-thắng As-sa-ji, một trong năm vị đệ tử đầu tiên của đức Phật, thuyết giảng các pháp duyên sinh, duyên khởi, và vô thường, thầy Xá-lợi-Phất hiểu rõ hoàn toàn. Khi được đức Phật giao phó công việc xây dựng tinh xá Kỳ-viên Jetavana, cùng với trưởng giả Tu-đạt Cấp-cô-độc, thầy là người trực tiếp điều hành công việc xây dựng chu toàn.

Là vị giáo thọ truyền giới Sa-di và trực tiếp giảng dạy Phật pháp cho La-hầu-la, thầy Xá-lợi-phất có đức tính khiêm cung, khiêm nhường, tha thứ, và hoan hỷ chia sẻ những gì thầy đã hiểu cho những người khác cùng hiểu một cách vui vẻ.

2. Tôn giả Mục-kiền-liên Moggallana –một người bạn thân tình nhất của Thầy Xá-lợi-phất, có thần thông đệ nhất, dùng thần thông nhiếp phục nhiều người. Tôn giả Mục-kiền-liên có lòng hiếu thảo với mẹ đệ nhất, khéo léo cung thỉnh và cúng dường đại Tăng đông nhất.

3. Tôn giả Ma-ha Ca-diếp Ma-hā-kas-sapa – Vị Tổ Sư gương mẫu, đức hạnh, và khổ hạnh đệ nhất, có khả năng thu nhiếp, thuyết phục, và lãnh đạo Tăng đoàn, làm chủ tọa cho kỳ kiết tập Kinh điển lần thứ nhất sau ba tháng Đức Phật nhập Niết-bàn.

4. Tôn giả Tu-bồ-đề Subhuti – Người em trai ruột của trưởng giả Tu-đạt Cấp-cô-độc Su-dat-ta A-na-tha-pin-di-ka, có hạnh từ bi, thanh tịnh, và vô tránh, thâm nhập tánh không đệ nhất, và ứng dụng thiền quán vào trong đời sống hằng ngày để làm lợi lạc cho tự thân và cho tha nhân ngay trong đời sống hiện tại.

5. Tôn giả Phú-lâu-na Mãn-từ-tử Puṇ-ṇa Man-tā-nī-putta – Vị giảng Sư tài giỏi, xem Pháp thí là trên hết, thuyết Pháp có sức thuyết phục và hùng biện tối thắng, siêng năng hoằng dương chánh Pháp ở khắp nơi thành thị và thôn quê, không phân biệt gia đình giàu và nghèo, xem mọi người đều là Bồ-đề quyến thuộc của mình.

Khi tới xứ lạ, thầy đóng vào trò thăm bệnh và chăm sóc bệnh nhân, học ngôn ngữ địa phương để giảng dạy Phật pháp và làm lợi ích cho nhiều người. Pháp thoại mà thầy chia sẻ một cách khéo léo luôn phù hợp với mọi căn cơ, trình độ, và tri thức của mọi người.

Thầy sống khiêm nhường, khiêm tốn, và hoan hỷ với sự thành công của người khác, sống có tình huynh đệ Pháp lữ đồng tu, có niềm tin sâu sắc, chân chánh, và vững chãi nơi Tam Bảo không lay động.

6. Tôn giả Ca-chiên-diên Mahā-kac-cā-ya-na– Vị luận Sư tài giỏi, thông minh, xuất chúng, giảng giải, luận giải, và chú giải Phật pháp đệ nhất.

Thầy Ca-chiên-diên có người cậu tên là Asita, vị đạo sĩ rất nổi tiếng trong vùng đã được vua Tịnh-phạn mời vào hoàng gia của thành Ca-tỳ-la-vệ xem tướng cho thái tử Tất-đạt-đa sơ sinh, vị Phật tương lai sau này.

Dưới sự hướng dẫn chu đáo, nhiệt tình, và khéo léo của người cậu Asita, thầy Ca-chiên-diên học và tiếp thu rất nhanh tất cả những gì người cậu dạy. Sau khi người cậu Asita qua đời, nhớ lại những lời động viên chân chánh của người cậu, thầy Ca-chiên-diên có đủ duyên lành xuất gia và trở thành một trong mười vị đệ tử lớn của đức Phật.

7. Tôn giả A-na-luật A-nu-rud-dha – người em chú bác với đức Phật, một trong những đệ tử lớn của Ngài, chuyên tâm tu tập thiền định, và cuối cùng chứng đắc thiên nhãn thông đệ nhất.

8. Tôn giả Ưu-ba-li – Vị luật Sư tài đức hành trì giới Luật gương mẫu đệ nhất có khả năng đem lại hòa hợp và hòa giải cho Tăng đoàn, và trùng tuyên Luật tạng trong kỳ kiết tập lần thứ nhất dưới sự chủ trì của Tôn giả Maha Ca-diếp.

9. Tôn giả Ananda – vị Thầy có khả năng nghe nhiều, tiếp thu, nhớ rõ Phật pháp chi tiết, có công trùng tụng những lời Phật dạy trong trong thời kỳ kiết tập Kinh điển lần thứ nhất.

Lúc Đức Phật 55 tuổi, thầy Ananda được Tăng đoàn chính thức bầu chọn làm thị giả 25 năm thường xuyên bên cạnh đức Phật. Thầy rất hảo tướng, trung thành, tận tâm, chu đáo, khéo léo, và thành công trong ba lần thưa thỉnh Đức Phật cho phép người nữ xuất gia.

Đức Phật hoan hỷ đồng ý, chấp nhận, và thiết lập Ni đoàn Phật giáo đầu tiên tại thành phố Vaishali trong lịch sử nữ tu Phật giáo đầu tiên trên thế giới.

10. Tôn giả La-hầu-la Rahula – Vị thầy trẻ tuổi nhất đi xuất gia lúc sáu tuổi trong thời Đức Phật, có khả năng lắng nghe và tiếp thu Phật pháp trực tiếp dưới sự hướng dẫn nhiệt tâm, tận tình, và chu đáo từ hai thầy Xá-lợi-phất và thầy Mục-kiền-liên.

Sau khi tu học Phật pháp tinh chuyên, thầy La-hầu-la chuyển hóa thân tâm rất hiệu quả và phát nguyện thực hành hạnh chánh kham nhẫn, oai nghi, và tế hạnh đệ nhất.

Mười vị TỲ KHEO NI đức hạnh và nổi tiếng nhất gồm có:

1. Nữ Tôn giả Kiều-đàm-di Pa-jā-pa-ti Gotami – Vị Ni Sư có tuổi hạ cao nhất, hướng dẫn, sáng lập, lãnh đạo Ni Đoàn, và tu hạnh khổ hạnh đệ nhất.

2. Nữ Tôn giả Thái-hòa Khe-mā – Vị Ni Sư có trí tuệ và thực tập thiền quán đệ nhất.

3. Nữ Tôn giả Liên-hoa-sắc Up-pa-la-van-na – Vị Ni Sư chứng đắc thần thông đệ nhất.

4. Nữ Tôn giả Nan-dā – Vị Ni Sư thực tập thiền định đệ nhất.

5. Nữ Tôn giả Sa-ku-lā – Vị Ni Sư có thiên nhãn đệ nhất.

6. Nữ Tôn giả Dham-ma-din-nā – Vị Ni Sư có trí lớn và thuyết pháp đệ nhất.

7. Nữ Tôn giả Bhad-dā Kac-cā-nā, hay Bimbadevi được biết như Ya-so-dha-rā – Vị Ni Sư chứng đắc An Trú Tâm đệ nhất.

8. Nữ Tôn giả Pa-ta-cā – Vị Ni Sư.giỏi về Luật Tạng, thuyết Pháp, và giáo giới cho năm trăm vị Ni chúng đắc quả A-la-hán.

9. Nữ Tôn giả Ki-sa Go-ta-mi – Vị Ni Sư mặc y hậu thô sơ đệ nhất.

10. Nữ Tôn giả Si-gā-la-ka-mā-tā – Vị Ni Sư có niềm tin chánh tín vững chắc đệ nhất. (O)

Những vị NAM CƯ SĨ đức hạnh và nổi tiếng nhất gồm có:^[1]

1. Trưởng giả Tu-đạt Cấp-cô-độc Su-dat-ta A-nā-tha-piṇ-ḍi-ka – Nam cư sĩ doanh nhân giàu lòng bố thí, cúng dường tinh xá Kỳ-viên cho đức Phật và Tăng đoàn, và hộ trì Tam Bảo tối thắng.

2. Đức vua Tần-bà-sa-la Bim-bi-sā-ra– Nam cư sĩ thuần thành phát tâm cúng dường tinh xá Trúc-lâm đầu tiên cho Đức Phật và Tăng Đoàn.

3. Đức vua Ba-tư-nặc Pa-se-na-di – Nam cư sĩ đã can đảm ngăn cản, xóa bỏ tập tục giết hại sinh vật để tế thần Bà-la-môn, giải quyết, và làm sáng tỏ vụ án cô Sun-da-rì bị ngoại đạo giết để vu cáo Đức Phật và Tăng Đoàn.

4. Lương y Jī-va-ka – Nam cư sĩ thầy thuốc giỏi giàu lòng từ bi tận tụy chăm sóc sức khỏe cho đức Phật, Tăng đoàn, và mọi người trong đó có Vua Tần-bà-sa-la Bim-bi-sā-ra, Vua A-xà-thế A-jā-ta-sat-tu, v.vv…

5. Ông Cit-ta – Nam cư sĩ giảng sư thuyết pháp tối thắng.

6. Ông Hat-tha-ka – Nam cư sĩ hành giả giỏi nhiếp phục hội chúng và tinh chuyên thực tập Tứ Nhiếp Pháp gồm có bố thí, ái ngữ, lợi hành, và đồng sự.^[2]

7. Ông Ug-ga-ta – Nam cư sĩ có tấm lòng thuần thành và hộ trì Tăng Đoàn tối thắng.

8. Ông Sū-ra-Am-baṭ-ṭha – Nam cư sĩ có lòng tin Tam Bảo không thối chuyển.

9 & 10. Ông Ta-pu-sa và Ông Ba-li-ka – Hai vị nam cư sĩ cúng dường bữa ăn đầu tiên cho đức Phật sau khi đức Phật giác ngộ vào tuần lễ thứ bảy, sau đó hai người xin quy y Phật và quy y pháp. Lúc bấy giờ, tại Bồ-đề-đạo-tràng, Tăng đoàn chưa được thành lập.

Những vị NỮ CƯ SĨ đức hạnh và nổi tiếng nhất gồm có:^[3]

1. Su-jā-ta – Nữ cư sĩ cúng dường bát cháo sữa cho Đức Phật trước khi Ngài giác ngộ, là người nữ đầu tiên quy y Đức Phật.

2. Tỳ-xá-khư Vi-sā-kha – Nữ cư sĩ thuần thành trọn lòng cúng dường Lộc-mẫu Giảng Đường cho đức Phật và Tăng đoàn, và hộ trì Tam Bảo tối thắng.

3. Khu-jjut-ta-rā – Nữ cư sĩ có khả năng nghe nhiều, tiếp thu, và nhớ rõ Phật pháp tối thắng.

4. Ut-ta-rā – Nữ cư sĩ giỏi về việc tu tập thiền định tối thắng.

5. Sā-mā-va-tī – Nữ cư sĩ có lòng từ bi tối thắng.

6. Kā-ti-yā-nī – Nữ cư sĩ có lòng tin Tam Bảo tối thắng.

7. Sup-pi-yā – Nữ cư sĩ có tấm lòng chăm sóc bệnh nhân tận tình và chu đáo tối thắng.

8. Na-ku-la-mā-tā – Nữ cư sĩ thực tập nói lời ái ngữ tối thắng.

9. Sup-pa-vā-sā – Nữ cư sĩ cúng dường các món ăn thượng hạng cho đức Phật và Tăng Đoàn.

10. Kāli Ku-la-gha-ri-kā – Nữ cư sĩ có tấm lòng sáng suốt và chân thật nghe và hiểu rõ những gì người khác tường thuật. (O)

Khi các đệ tử của Đức Phật càng ngày càng đông, Đức Phật động viên và khuyên bảo:

“Này các đệ tử, hãy siêng năng du hành. Vì an lạc cho số đông, vì hạnh phúc cho số đông, vì lòng bi mẫn và lợi ích cho đời, tất cả các vị đừng đi chung một con đường. Hãy ra đi nhiều hướng khác nhau để hoằng dương chánh Pháp và cứu độ chúng sanh. Hãy đem sự tu tập, an lạc, và hạnh phúc của tự thân để giáo hóa tha nhân. Giáo Pháp của Như Lai toàn hảo ở chặn đầu, toàn hảo ở chặn giữa, toàn hảo ở chặn cuối, cả ý nghĩa lẫn văn tự. Các vị hãy công bố đời sống thánh thiện và hòa bình cho số đông trên khắp hành tinh này. Như Lai sẽ đi về hướng U-ru-ve-la để truyền bá chân lý.”[12]

“Này các đệ tử, xưa cũng như nay, Như Lai chỉ nói lên hai mục tiêu chính, đó là, nhận diện khổ đau và chuyển hóa khổ đau bằng cách áp dụng và thực hành Con Đường Bát Chánh ngay bây giờ và ở đây trong đời sống hiện tại. Này các đệ tử, Như Lai không tranh chấp cái gì với đời, chỉ có cuộc đời tranh chấp với Như Lai. Để thực hành tốt đẹp như thế, mỗi khi thuyết Pháp, quý vị hãy nuôi dưỡng tâm từ bi và không nên tranh chấp với ai ở đời.”

Đức Phật Là Người Chỉ Đường

“Này các đệ tử, là bậc đạo sư, những gì Ta làm là vì từ mẫn, đem lại hòa bình và hạnh phúc cho pháp giới chúng sinh trên khắp hành tinh này. Đây là gốc cây, đây là nơi an tĩnh, hãy siêng năng thực tập thiền định, chớ có phóng dật, chớ có hối tiếc về sau. Đây lời Ta dạy. Hãy cố gắng thực hành. Này các đệ tử, truyền thống tâm linh do Như Lai thiết lập, vô cùng tốt đẹp, có giá trị lớn, các vị hãy tiếp tục duy trì.”

“Đức Thế Tôn là bậc đã được giác ngộ, thuyết giảng phương cách để được giác ngộ. Thế Tôn điều phục, thuyết giảng phương pháp để được điều phục. Thế Tôn tịch tịnh, thuyết giảng phương pháp để đạt tịch tịnh. Thế Tôn vượt qua, thuyết giảng phương pháp để được vượt qua. Thế Tôn niết-bàn, thuyết pháp phương pháp đạt được niết-bàn.”

“Này các đệ tử, có một con đường Bát Chánh đưa đến niết-bàn; Như Lai có mặt với tư cách là bậc đạo sư chỉ đường. Những gì cần dạy, Ta đã chỉ dạy. Những gì cần làm, Ta đã làm xong. Trong hội chúng đây, có những người chứng đắc thánh quả, có số người đang và sẽ nỗ lực thực tập Phật Pháp. Như Lai là bậc đạo Sư chỉ ra con đường đúng cho các vị.”[13]

Về sau, Đức Phật giáo hóa rất nhiều hạng người khác nhau trong mọi tầng lớp xã hội, như các vua quan, quần thần, thương gia, tôi tớ, thậm chí những kẻ hốt phân, kẻ sát nhân và kỷ nữ. Giáo Pháp và Tăng đoàn của Đức Thế Tôn đều có khả năng dung nhiếp những người đến từ các giai cấp, tôn giáo, màu da, chủng tộc…khác nhau. Những ai có đủ duyên lành tu, học, hiểu, thực hành, và ứng dụng Phật Pháp vào trong đời sống hằng ngày một cách chánh niệm và tĩnh giác, thì họ có thể đem lại an lạc và hạnh phúc đích thực cho tự thân và cho tha nhân ngay bây giờ và ở đây trong cuộc sống hiện tại.

Các đệ tử của Đức Phật chủ yếu bao gồm hai Chúng lớn: xuất gia và tại gia. Cả hai chúng này đều hỗ trợ với nhau như hình với bóng làm yếu tố then chốt để cùng nhau đem đạo Phật đi vào cuộc đời và giúp đời thêm vui bớt khổ.

Hoằng dương chánh Pháp trong 45 năm, tất cả những gì Đức Phật dạy như nắm lá cây trong lòng bàn tay nhằm giúp con người nhận diện và chuyển hóa khổ đau, và giúp họ sống đời sống an vui và hạnh phúc ngay tại thế gian này (O).

Những Lời Di Chúc

“Này các đệ tử, bốn mươi lăm năm, rày đây mai đó, Ta đã truyền bá chánh Pháp này rồi, với hàng ngàn bài chân lý cao quý, cho nhiều hạng người khác nhau, từ vua đến dân, từ giai cấp cao đến giai cấp thấp, từ những người Phật tử và không phải Phật tử. Những ai có duyên lành học, hiểu, áp dụng, và thực hành Phật Pháp vào trong đời sống hằng ngày, thì họ có khả năng từ bỏ các nghiệp xấu ác, phát triển thiện tâm, thanh lọc tâm ý, hướng đến an vui, hạnh phúc, giải thoát, Niết-bàn ngay trong hiện đời.

Nay đã đến lúc thân thể ta bệnh. Vào ngày cuối cùng, Đức Phật đang ở tại rừng cây Sa-la, và dạy như sau: “Thân ta già bệnh, còm người phía trước, tay chân rã rời, giác quan yếu dần, da ta nhăn nheo, mắt ta không còn trong sáng như trước đây nữa. Này các đệ tử, sự tình là như vậy. Bản chất của già nằm trong tuổi trẻ. Bản chất của chết nằm trong sự sống.

“Này các đệ tử, Như Lai giảng Pháp, không hề phân biệt, không hề giấu giếm trong ta điều gì. Ta nghĩ rằng: “Đạo đức, thiền định, và trí tuệ sẽ là những bậc thầy toàn hảo và cũng là những lời dạy then chốt cho Tăng đoàn.” Ta không nghĩ rằng: Ta là lãnh đạo của cả Tăng đoàn. Tăng đoàn phải chịu hướng dẫn của ta. Ta đã công bố con đường giác ngộ. Nay ta đã già, tám mươi tuổi rồi, sắp đến lúc từ giả cuộc đời. Thân thể của ta như cỗ xe cũ, trong thời gian ngắn dần dần hoại diệt. Khi ấy tâm ta không còn tác ý đến tướng già nua, cảm giác lo lắng và sợ hãi trong ta sẽ không khởi lên. Ta chứng đắc và an trú tâm định vô tướng. Thân tâm ta vô cùng thoải mái, tự tại.”

“Này các đệ tử, trong biển đại dương sinh, tử luân hồi,

hãy tự mình lội vào bờ giải thoát,

hãy tự mình thắp đuốc mà đi,

hãy tự mình nương tựa nơi chính mình,

hãy tự mình nương tựa nơi đảo của tự thân,

hãy tự mình làm hòn đảo để mình nương tựa,

hãy tự mình nương tựa vào sự tu tập vững chãi của chính mình,

không nương tựa vào bất cứ ai hoặc một vật gì khác. [14]

Hãy dùng Chánh Pháp làm ngọn đèn soi sáng cho chính mình,

Hãy dùng chánh Pháp làm hải đảo cho tự thân,

Hãy dùng chánh Pháp làm nơi nương tựa tốt đẹp nhất cho chính mình,

Hãy dùng chánh Pháp để mình tu tập và để làm lợi ích cho nhiều người ngay trong đời sống hiện tại.

Do đó, các vị quyết tâm nương tựa vào chánh Pháp, không nương tựa vào một tà pháp, hay bất cứ một vật gì khác.

Nương tựa vào chánh Pháp có nghĩa là nương tựa vào sự tu tập đạo đức, thiền định, trí tuệ, giải thoát, và giải thoát tri kiến của chính mình.

Không nương tựa vào tà pháp có nghĩa là không nương tựa vào trời, thần, quỷ, vật, ngoại đạo, tà giáo, thầy tà, và bạn xấu.

Trong Trường-bộ, Kinh Đại-bát-niết-bàn số 16, trước khi nhập Niết-bàn, đức Phật khuyên dạy các đệ tử:“Hỡi các đệ tử. Các pháp hữu vi đều vô thường và biến đổi. Các vị hãy tinh tấn tu học và thực hành Phật Pháp nhiều hơn nữa, để đem lại an vui và hạnh phúc cho tự thân và cho tha nhân ngay bây giờ và ở đây trong cuộc sống hiện tại. Đây là những lời giáo huấn then chốt, cốt yếu, và thiết thực của ta cho các người.”[15] (O)

Là những người khéo tu, khéo học, hiểu, áp dụng, và thực hành Phật pháp vào trong đời sống hàng ngày một cách linh hoạt, đều đặn và đúng đắn,

như những con sư tử dũng mãnh, chúng ta không sợ hãi bất kỳ âm thanh và tiếng động nào trong cuộc sống,

như luồng gió thổi, chúng ta không sợ bị mắc kẹt vào trong màn lưới,

như những loại hoa sen tươi tốt mọc ra khỏi bùn nhơ nước đục, nhưng chúng không bị bùn nhơ nước đục làm ô nhiễm; cũng vậy, nhờ học hỏi, tu tập, và ứng dụng Phật pháp vào đời sống hàng ngày, chúng ta sống trong thế gian này, nhưng không bị thế gian làm ô nhiễm,

như những hòn đảo vững chắc nhất của tự thân, chúng ta không sợ hãi mọi phong ba và bảo tố của cuộc đời,

như những con tê giác dũng mãnh, chúng ta tiến những bước đi phía trước vững chắc và mạnh mẽ nhất trong cuộc đời.

Là những người khóe tu, khéo học, hiểu, áp dụng, và thực hành Phật pháp vào trong đời sống hàng ngày một cách linh hoạt, đều đặn và đúng đắn, như những con chim có đầy đủ hai cánh bay vút trên bầu trời cao để tận hưởng không gian thênh thang, chúng ta có thể sống một cuộc đời tự tại, nhẹ nhàng, thanh thản, và thanh cao.

Khi hiểu và thực hành rõ ràng được như vậy, thì chúng ta là những người an vui và hạnh phúc nhất trên đời. Từ việc áp dụng và thực hành Phật pháp vào trong cuộc sống hàng ngày một cách thuần thục và trôi chảy, chúng ta có khả năng góp phần đem lại những hoa trái hòa bình, an vui, và hạnh phúc đích thực cho số đông ngay trong cuộc sống hiện tại.

Từ Giã Cõi Đời

“Khi nghe tin Phật đã nhập niết-bàn, dân tộc Malla tại Câu-thi-la, Tăng, Ni, Phật tử, tất cả mọi người tâm tư khổ não, đau đớn sầu muộn, kẻ thì khóc than với đầu tóc rối, người thì than thân, bổ nhoài dưới đất.

Đứng trước cảnh tượng từ giã đạo sư, các vị tu sĩ chưa chứng thánh quả, họ đã không thể nào ngăn cản dòng lệ kính tiếc. Vì sao Thế Tôn nhập diệt quá sớm. Thế Tôn đi rồi, Pháp nhãn biến mất khỏi cõi đời này. Thật là uổng tiếc. Đối với các vị đã chứng quả thánh, an trú chánh niệm, nội tĩnh suy tư: “Mọi thứ trên đời đều là vô thường. Không ai tránh được phút biệt ly này.”

“Không ai bảo ai, nhiều người gom góp hương, hoa, nhạc khí, lụa quý… đem về khu rừng Sa-la, cung kính, tưởng niệm, làm lễ hỏa thiêu kim thân Đức Phật suốt bảy ngày liền. Trước khi đưa tiễn kim thân Đức Phật đến giàn hỏa thiêu, mọi người cúng dường thân xá-lợi Phật với các điệu múa, lời ca thiền vị, tràng hoa, hương liệu. Kim thân của Phật được quấn lụa quý, gồm năm trăm lớp, đặt trong kim quan. Một giàn hỏa thiêu tẩm hương liệu quý nâng kim thân Phật. Hàng trăm tràng hoa được tôn trí đẹp. Tôn giả Ma Ha Ca-diếp và năm trăm vị đệ tử Tỳ-kheo vội vã đường về từ xứ Pava, đúng một tuần lễ, mới về tới nơi.”

“Khi Tôn giả Ma Ha Ca-diếp và tất cả mọi người đảnh lễ Thế Tôn, lửa bắt đầu cháy. Hương thơm tỏa ngát, cảnh trời xao xát, tâm người buồn tênh. Sau lễ hỏa thiêu, kim thân của Phật để lại rất nhiều các viên xá-lợi, vô cùng quý giá. Xá-lợi của Phật chia làm tám phần, đựng trong tráp đá, dành cho tám Vua Phật tử thuần thành, xây tháp tôn thờ tại nước của họ, giúp cho bá tánh có dịp chiêm bái.

Trụ thế ở đời 80 năm, khoảng năm 544 trước công nguyên, lúc 80 tuổi, Đức Phật nhập diệt tĩnh lặng, nằm nghiêng mình về hông phải, chân trái duỗi thẳng trên chân phải, đầu quay về hướng Bắc dưới hai cây song thọ tại rừng Sa La tại quận Câu Thi Na, Ấn Độ ngày nay.

Để tỏ lòng tôn kính và tri ân sâu sắc đối với Đức Thế Tôn, các đệ tử của ngài tự mình phải sống đúng với chánh Pháp bằng cách phát nguyện không làm các việc ác, hãy làm các việc lành, giữ thân tâm thanh tịnh. Tất cả chúng ta phải là những món quà tu tập, hòa bình, an vui, và hạnh phúc đích thực để hiến tặng cho tự thân và cho tha nhân ngay bây giờ và ở đây trong cuộc sống hiện tại.

Khi tụng tới đây, Phật tử chúng con trọn lòng thành kính đảnh lễ Đức Phật, giáo pháp vi diệu, và Tăng đoàn an lạc.”[16]

Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật

(3 lần, O)

KINH HẠNH PHÚC[17]

Đây là những điều tôi được nghe hồi Đức Thế Tôn còn cư trú gần thành Xá Vệ, tại tu viện Cấp Cô Độc, trong vườn Kỳ Đà. Hôm đó, trời đã vào khuya, có một vị thiên giả hiện xuống thăm Người, hào quang và vẻ đẹp của thiên giả làm sáng cả vườn cây. Sau khi đảnh lễ đức Thế Tôn, vị thiên giả xin tham vấn Người bằng một bài kệ:

Thiên và nhân thao thức
Muốn biết về phước đức
Để sống đời an lành
Xin Thế Tôn chỉ dạy.

Đây là lời dạy của Đức Thế Tôn. (O)

1) Lánh xa kẻ xấu ác

luôn gần gũi người lành

Tôn kính bậc đáng kính

Là hạnh phúc lớn nhất.

2) Biết chọn môi trường tốt

Để làm các việc lành

Đi trên đường chân thiện

Là hạnh phúc lớn nhất.

3) Siêng học nghề nghiệp lành

Biết sống đời đức hạnh

Biết nói lời ái ngữ

Là hạnh phúc lớn nhất.

4) Biết phụng dưỡng mẹ cha

Yêu thương gia đình mình

Biết làm nghề thích hợp

Là hạnh phúc lớn nhất.

5) Sống vui vẻ bố thí,

Giúp quyến thuộc, thân bằng

Ứng xử không tỳ vết

Là hạnh phúc lớn nhất.

6) Tránh không làm điều ác

Không say sưa nghiện ngập

Tinh cần làm việc lành

Là hạnh phúc lớn nhất.

7) Biết khiêm cung lễ độ

Để học hỏi điều hay

Nhớ ơn và biết đủ

Là hạnh phúc lớn nhất.

8) Biết kiên trì, phục thiện

Thân cận người tài đức

Siêng năng cùng tu học

Là hạnh phúc lớn nhất.

9) Sống tinh cần, tỉnh thức

Học chân lý nhiệm mầu

Thưởng thức được Pháp vui

Là hạnh phúc lớn nhất.

10) Sống trong nhân gian này

Tâm không hề lay chuyển

Dứt phiền não an nhiên,

Là hạnh phúc lớn nhất.

Ai thực hành như thế

Đi đâu cũng an toàn

Tới đâu cũng vững mạnh

Hạnh phúc cho tự thân, và

Hạnh phúc cho tha nhân. (O)

Ngày Đêm An Lành

Nguyện ngày an lành đêm an lành.
Đêm ngày sáu thời thường an lành.
Tất cả các thời đều an lành.
Xin nguyện từ bi thường gia hộ.

Thế Tôn dung mạo như vầng nguyệt
Lại như mặt nhật phóng quang minh
Hào quang trí tuệ chiếu muôn phương
Hỷ Xả Từ Bi đều thấm nhuần.

Nam mô Phật Thích Ca Mâu Ni

(3 lần, O)

Thực Tập Điều Lành Hằng Ngày

Buổi sáng nói điều lành, buổi trưa nói điều lành, buổi tối nói điều lành, ta có một ngày vui.

Buổi sáng nghĩ điều lành, buổi trưa nghĩ điều lành, buổi tối nghĩ điều lành, ta có một ngày vui.

Buổi sáng làm điều lành, buổi trưa làm điều lành, buổi tối làm điều lành, ta có một ngày vui, ta có một năm vui, và ta có cuộc đời vui. (O)

Bốn Thệ Nguyện của Hành Giả

Chúng sanh không số lượng
Thệ nguyện đều độ khắp.
Phiền não không cùng tận
Thệ nguyện đều dứt sạch
Pháp tu không kể xiết.
Thệ nguyện đều thực hành.
Phật đạo không gì hơn
Thệ nguyện đều viên thành.

Nam Mô Bồ Tát Quan Thế Âm

(3 lần, O)

KINH TỪ BI[18]

Những ai muốn đạt tới an lạc thường nên học hạnh thẳng thắn, khiêm cung, biết xử dụng ngôn ngữ từ ái. Họ là những người biết sống cuộc đời đơn giản và hạnh phúc, sống đời sống từ hòa, điềm đạm, ít ham muốn, không đua đòi chạy theo đám đông.

Những người ấy sẽ không làm bất cứ một điều gì mà các bậc thức giả có thể chê cười.

Đây là điều họ luôn luôn tâm niệm:

Nguyện cho mọi người và mọi loài được sống an toàn và hạnh phúc, tâm tư hiền hậu và thảnh thơi.

Nguyện cho tất cả các loài sinh vật trên trái đất đều được an lành, những loài yếu, loài mạnh, những loài cao, loài thấp, những loài lớn, loài nhỏ, những loài ta có thể nhìn thấy, những loài ta không thể nhìn thấy, những loài ở gần, những loài ở xa, những loài đã sinh, và những loài sắp sinh.

Nguyện cho đừng loài nào sát hại loài nào, đừng ai coi nhẹ tính mạng của ai, đừng vì ai giận hờn hoặc ác tâm mà mong cho ai bị đau khổ và khốn đốn.

Như một bà mẹ đang đem thân mạng của mình che chở cho đứa con duy nhất. Ta hãy đem lòng từ bi mà đối xử với tất cả mọi loài.

Ta hãy đem lòng từ bi không giới hạn của ta bao trùm tất cả thế gian và muôn loài, từ trên xuống dưới, từ trái sang phải, lòng từ bi không bị bất cứ điều gì làm ngăn cách, tâm ta không còn vương vấn một chút oán hờn hoặc căm thù. Bất cứ lúc nào ta đi, đứng, nằm, ngồi, miễn là ta còn thức, ta nguyện duy trì trong ta chánh niệm từ bi. Nếp sống từ bi là nếp sống hòa bình và cao đẹp nhất.

Với tuệ giác chân chính, khi thực hành từ bi, hành giả không rơi vào tà kiến, tà tư duy, tà ngữ, tà nghiệp, tà mạng, tà tinh tấn, tà niệm, và tà định, chuyển hóa dần ham muốn, sống đời sống lành mạnh, đạt thành trí giác, và chắc chắn sẽ vượt qua khỏi sinh tử luân hồi. (O)

Ai khôn ngoan muốn cầu hạnh phúc

Và ước mong sống với an lành

Phải tài năng, ngay thẳng, công minh

Phải nghe lời dịu dàng khiêm tốn.

Ưa thanh bần, dễ dàng chịu đựng

Ít bận rộn, vui đời giản dị

Chế ngự giác quan và thận trọng

Không liều lĩnh, chẳng mê tục lụy

Không chạy theo điều quấy nhỏ nhoi

Mà thánh hiền có thể chê bai

Ðem an vui đến cho muôn loài

Cầu chúng sinh thảy đều an lạc

Không bỏ sót một hữu tình nào

Kẻ ốm yếu hoặc người khỏe mạnh

Giống to lớn hoặc loại dài cao

Cỡ trung bình, hoặc ngắn, nhỏ, thô

Có hình tướng hay không hình tướng

Ở gần ta hoặc ở nơi xa

Ðã sinh rồi hoặc sắp sinh ra

Cầu cho tất cả đều an lạc.

Với những ai bất luận ở đâu

Không lừa dối, chẳng nên khinh dễ

Lúc căm hờn hoặc khi giận dữ

Ðừng mưu toan gây khổ cho nhau

Như mẹ hiền thương yêu con một

Dám hy sinh bảo vệ cho con

Với muôn loài ân cần không khác

Lòng từ ái như biển như non

Rải tâm từ khắp cả vũ trụ

Mở rộng lòng thương không biên giới

Tầng trên, phía dưới, và khoảng giữa

Không vướng mắc, oán thù, ghét bỏ

Khi đi, khi đứng hoặc nằm ngồi

Những lúc tinh thần được tỉnh táo

Luôn phát triển dòng chính niệm nầy

Lối sống từ bi đẹp nhất đời

Ðừng để lạc vào nơi mê tối

Ðủ giới đức trí tuệ cao vời

Và dứt bỏ lòng tham dục lạc

Ðược như thế thoát khỏi luân hồi.

Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.

(3 lần, O)

Kinh Thực Tập Rải Tâm Từ Bi Hằng Ngày Đến Nhiều Phương

(Metta Sutta & Pubbaṇha Sutta)

Cầu mong cho con an toàn, khỏe mạnh, hạnh phúc, và bình an.

Cầu mong cho con thoát khỏi thù hận, bệnh tật, đau buồn, và khổ đau.

Cầu mong cho con chăm sóc bản thân vui vẻ, an lành, và thảnh thơi.

Cầu mong cho tất cả chúng sinh ở hướng đông đều được an toàn, khỏe mạnh, hạnh phúc, và bình an.